นิพพาน อัตตา อนัตตา

ถาม : โดยส่วนตัวแล้วเข้าใจว่าลักษณะของนิพพานเมื่อชัดเจนเหมือนกับภาพมันวูบ ๆ หรือตัวที่มันวูบ ๆ เหมือนกับว่า ...เราคิดไปเอง
ตอบ : (หัวเราะ) เอ้า...เดี๋ยวสรุปให้ฟังดีกว่านะ นิพพานมีอยู่จริง ...มีทั้งลักษณะเป็นสถานที่ แล้วก็มีทั้งลักษณะเป็นอารมณ์จิตที่เข้าถึง แต่ว่าทั้งสองอย่างรวมแล้วเป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน คือถ้าเราเข้าถึงจุดนั้น เราก็จะรู้ได้ว่าสภาพนิพพานที่แท้จริงเป็นอย่างไร มันไม่ใช่เรื่องอของปุถุชนที่จะมาคิดว่า คาดว่า ทุกสิ่งทุกอย่างที่เราเห็นไม่ว่าจะดีหรือชั่ว ผลของการกระทำจะเกิดขึ้น ผลของการกระทำอันนี้แหละ ทำให้สถานที่ต่าง ๆ เกิดขึ้นเพื่อรองรับเขา ถ้าชั่วก็จะมีสัตว์นรก คือแดนนรก แดนเปรต แดนอสุรกาย แดนสัตว์เดรัจฉาน ขึ้นมารองรับเขา ถ้าดีก็มีแดนแทวดา แดนพรหม แดนนิพพาน ขึ้นมารองรับเขา จะต้องการหรือไม่ต้องการก็ตาม สิ่งทั้งหลายเหล่านี้เกิดขึ้นแน่
แต่ว่าสภาพของนิพพานนั้นเรียกว่าอัตตาไม่ได้ เพราะว่าถ้าเป็นอัตตา ก็ต้องมีอนัตตาคือเสื่อมสลายไปเป็นปกติ แต่เรียกว่าเกิดขึ้นก็ไม่ได้ เพราะว่าถ้าเกิดขึ้นมันก็ต้องตาย พระพุทธเจ้าท่านบอกว่ามันเป็นทิพย์พิเศษต่างหากออกไปอย่างหนึ่ง ใช้คำว่า อัตตา อนัตตา มันก็มัวแต่ไปง้างกันอยู่ ค้านกันอยู่ คราวนี้อีกสองอย่างนี้ ถ้าเราเอาขึ้้นมาตีกันเมื่อไหร่ ก็คือเราเอากิเลสมาชนกัน เท่าที่ดูมาแล้วในพระไตรปิฎกมีคำเดียวที่อธิบายคำว่า นิพพานได้ชัดเจนที่สุดก็คือคำว่า ตถตา ...ธรรมชาติเขาเป็นเช่นนั้นเอง

ถาม : เมื่อคำถามมันมีมาที่จะพูดจะเล่นโต้กันในระดับของตัวบัญญัติ เพราะฉะนั้นการที่เขาพูดมาถึงสิ่งที่เป็นอนัตตา โดยความข้องใจที่เขาพยายามอธิบาย คือ กำลังจิตในลักษณะที่เป็นดินแดน แต่โดยความเข้าใจของตัวเองคือไม่เคยไป ไม่เคยเห็น ไม่เคยอะไรทั้งสิ้น แต่ถ้าเกิดว่า...มันน่าจะมีจุดนั้นทีรองรับบุคคลที่มีธาตุ รู้ตัวเนี่ย...เขาขึ้นแก่ตัวเอง แต่ไม่รู้ว่าสถานที่จะเรียกว่าอะไร แต่ก็ข้อสอบไปอีกเหมือนกันว่า สิ่งเหล่านี้มันไม่ถูกพูดโดยบัญญัติ ตราบใดที่บัญญัติพูดได้ นั่นก็หมายวามว่า เป็นเรื่องของสมมติสัจจะ เพื่อให้เหตุผลเขาไปอีกแบบนั้น ไม่มียกใด ๆ ทั้งสิ้น เพราะว่าไม่รู้ว่าในคัมภีร์เนี่ย บาลีท่านว่ายังไง
ตอบ : (หัวเราะ) พระพุทธเจ้ากล่าวว่า อัตถิ ภิขเว ตทายตนัง ดูก่อน ภิกษุทั้งหลาย อายตนะนั้นย่อมมีอยู่ อายตนะ แปลตรง ๆ ว่า สถานที่เลยก็ได้ แปลว่าเครื่องรับรู้ก็ได้ เพราะว่าถ้าไม่มีอายตนตัวรับรู้ได้ แล้วเราจะรู้ได้อย่างไรว่า นิพพานนัง ปรมังสุขัง นิพพานเป็นสุขอย่างยิ่ง ใช่ไหมล่ะ แต่เพียงแต่ว่าเราจะเสียเวลาไปยกคัมภีร์ไปทะเลาะกันอะไร ลักษณะที่ว่าต่อให้เป็นการโต้คารมเพื่อความรู้ก็ตาม ถ้าเราไม่รู้จริงไม่สามารถสัมผัสได้จริงพูดเมื่อไหร่ก็ผิดเมื่อนั้น
ถาม : ปัญหาก็คือว่าเอาสิ่งที่หลาย ๆ คนไม่รู้มา...
ตอบ : คือ ตัวอาจารย์เองก็ไม่รู้จริง แล้วก็มานั่งเพื่อเปิดเวทีโต้วาทะกับลูกศิษย์ว่ามันเป็นอยา่งไร
ถาม : คือ...เหมือนกับคนที่ไม่รู้สองคนกำลังทำอะไรก็ไม่รู้และสิ่งที่พูดกันออกมาก็ไม่รู้ แต่บางทีผลตรงที่ว่ามันถูกจารึกไว้เป็นตัวอักษรลงไป ทั้ง ๆ ที่เห็นว่ามันมีความจำเป็นหรือเปล่าที่จะต้องมานั่งบอกว่าเรียนเรื่องศาสนาเรื่องของปรัชญา ก็เลยเอาสิ่งที่ทุกคนได้ยอมรับว่ามันเหนือสมมุติ มันเป็นปรปักษ์อะไรสักอย่างหนึ่ง ทำข้อสอบก็ปฏิเสธไป แต่ว่าจากความรู้สึกซึ่ี่งมันก็ตอบว่าไม่ใช่ ตอนนั้นสถานการณ์ผู้ที่เรียนปรัชญาและศาสนาก็ผิดแต่อยู่ในความเป็นบุญ
ตอบ : คือมันผิดตั้งแต่แรกแล้ว โดยเฉพาะศาสนาพุทธไม่ใช่ปรัชญา ปรัชญามันเป็นแค่การเทียบเคียงเท่านั้น แต่ศาสนาพุทธเป็นอริยสัจคือความเป็นจริง เป็นความเป็นจริงที่ทุกคนสามารถค้นพบได้ไม่ใช่ลักษณะพรรณาโวหารกัน อย่าลืมว่าอริยสัจคือความเป็นจริงของเรามันอะไรล่ะ ทุกข์ใช่มั้ย เหตุของการเกิดทุกข์ แล้วพระพุทธเจ้าสอนอะไร สอนปฏิปทาของความดับทุกข์ เมื่อเข้าถึงทุกข์ดับแล้วก็คือนิโรธ ใช่มั้ย
สิ่งที่ท่านค้นพบเรียกว่า อริยสัจ คือ ความเป็นจริง เป็นจริงอย่างประเสริฐ คือ เถียงไม่ได้ด้วย สภาพที่แท้จริงของของทุกสิ่งทุกอย่างจัดอยู่ในไตรลักษณ์ คือถือว่าไม่เที่ยง เป็นทุกข์ ไม่มีอะไรเป็นตัวตนให้ยึดถือมั่น หมายถึง เวลาตายก็พังไปหมด เพราะฉะนั้นไอ้หลักวิชานี้มันเริ่มต้นขึ้นชื่อวิชามันก็ผิดแล้ว มันผิดตรงที่ว่ามันเป็นปรัชญาแล้ว มันไม่ใช่ปรัชญาแต่เป็นความจริงเลย


เล่มที่ ๔ หน้า 8-9